Klik op de foto’s om te vergroten.

2016

17. mai (of in het nederlands 17e mei) is een belangrijke dag in Noorwegen: de nationale feestdag. Men viert dat men in 1814 onafhankelijk werd van Zweden en is er een eigen Grondwet gekomen. Elk jaar wordt deze dag in elk dorp gevierd, en doorgaans hetzelfde doorgebracht. Heb je één keer 17. mai meegemaakt weet je ook hoe de daarop volgende 17. mai dagen verlopen.

Mensen verzamelen zich op een bepaalde plek in het dorp, bij ons is dat bij de kerk, nadat er ‘s ochtends vroeg een kerkdienst is geweest en er bij een monument een krans is neergelegd. Alle kinderdagverblijven en schoolklassen, brass en andere korpsen, overige vrijwillige organisaties en de rest die wil stelt zich op met vaandels en vlaggetjes en loopt in een lange optocht een bepaalde route. Bij het verpleeghuis wordt er altijd halt gehouden en een paar coupletten van het volkslied gezongen.

Vaak heeft het koor ook meegelopen maar de laatste jaren niet omdat er te weinig interesse voor was, veel mensen vieren 17. mai met familie die elders woont. Gert en ik liepen niet mee; dat hebben we nooit gedaan. Het is toch een beetje een dag waar we ons nog steeds niet helemaal vertrouwd mee voelen: van kindsbeen af zijn we er niet mee opgegroeid zoals de noren dat wel zijn.

Na de optocht vieren de mensen het verder in het dorpshuis of vieren het verder hun eigen buurtschap. Elk jaar wordt er ook iemand gevraagd om een toespraak te houden, de zogenaamde 17. mai-tale. Een hele eer waar je geen nee tegen kunt zeggen.

We hebben ons netjes aangekleedt. En sinds een paar jaar draag ik een jurk die van mijn oma (geb. 1900) is geweest. Ik had deze jarenlang in de kast liggen maar sinds een aantal keren draag ik deze jurk op de 17. mai als ik deelneem aan de festiviteiten. Men vraagt me dan of dit de nederlandse klederdracht is.

Maar dit jaar was het iets anders. Een paar weken geleden was ik gevraagd of ik in de buurtschap Skarbø en Vestre een 17. mai-tale wilde houden. De man die me belde verontschuldigde zich dat hij me zo kort vantevoren vroeg. Reden daarvoor was dat ze vorig jaar de nieuwe burgemeester al hadden gevraagd maar zij is al langdurig ziek en zou voorlopig ook niet terug komen. Ik was dus eigenlijk tweede keus! Dat ze me schijnbaar als een goede vervanger van de burgemeester vonden, vond ik een extra bijzonderheid. Ik was een beetje overrompeld want in 2010 heb ik ook al een tale gegeven, toen in Sjøholt, het centrum van de gemeente. Dat ik nu weer gevraagd vond ik dan ook bijzonder. Kon dat wel? Ja hoor, geen probleem! En ik heb uiteraard dan ook ja gezegd.

Nadat de grote optocht door Sjøholt was gekomen zijn we kort voor 13.00 uur naar de school bij Skarbø/Vestre gereden. Op het schoolplein zou er opnieuw een optocht zijn, die over de weg richting «baute på Vestre» zou gaan; daar waar de toespraak gehouden zou worden.

Het werd een veel kleiner optochtje dan in Sjøholt maar wel erg fijn en «intiem». Ik vond het leuk om hierin mee te lopen. De kinderen van de school en kinderdagverblijven liepen voorop.

Ik liep samen met Brit, een koorcollega. Die had werkelijk een prachtige «bunad» (klederdracht) aan.

Zij nodigde ons uit om ‘s avonds bij haar en haar man te komen eten. Er zouden nog drie andere vrienden van hen komen. Dat vonden we een erg leuk gebaar, waar we ook geen nee tegen zeiden.

De baute is een gedenksteen voor gesneuvelde inwoners aan de grens met Zweden. De steen is ingegraveerd met de tekst: «Reist av Ørskog kommune 1914 – Dei Ørskogmenn som i 1807-1814 var ute i krigen for Å vakte noregs fridom.»: «Opgericht door de gemeente Ørskog in 1914 – De mannen uit Ørskog die in 1807 – 1814 in de oorlog hebben gevochten om de vrijheid van Noorwegen te bewaken.»

Na een inleidend woordje van de 17. mai-commitéleider (dezelfde man die me destijds ook belde) werd ik gevraagd naar voren te komen om de toespraak te houden.

Ook al was zij niet aanwezig ik heb eerst de burgemeester veel beterschap toegewenst. Gelijktijdig verontschuldigde ik me ook ten opzichte van het jongetje wat voor me liep in de optocht. Doordat ik een keer niet oplette waar ik liep trapte ik hem op de hiel waardoor zijn voet deels uit zijn schoentje kwam. Ik wilde hem helpen maar daar moest hij natuurlijk niets van weten en liep naar zijn moeder. Ik kan me goed voorstellen dat hij gedacht moet hebben: «Rot op mens! Blijf uit mijn buurt!». Maar ik vond het heel vervelend en verontschuldigde me ten opzichte van het jongetje en de ouders, ten overstaan van alle aanwezigen. Ik heb later begrepen dat het goed met hem ging. Maar ik ben er zeker van dat hij dit voorval nooit zal vergeten. Net zoals ik dat ook niet zal doen.

Het thema van mijn toespraak was onder andere wat mijn relatie was tot de 17. mai en tot deze nationale feestdag. Ik ging op diverse thema’s in, zoals oorlog over vele delen van de wereld, over mensen op de vlucht, over vergelijkingen met de oorlogen van toen met de oorlogen van nu, over integratie van mensen die vanuit het buitenland naar Noorwegen komen, hoe belangrijk het leren van de taal is en veel meer.

Met name het punt van integratie en dat je als buitenlander je best moet doen om een deel te worden van de samenwerking vond ik erg belangrijk om aan te halen. Er zijn teveel mensen uit andere landen die weinig moeite doen om in te burgeren en een onderdeel van de samenleving worden. Dat vind ik jammer en geeft veel gemiste kansen.

Tussen de mensen stond ook de minister Sylvi Listhaug. Zij komt oorspronkelijk uit onze gemeente en heeft een belangrijke positie in een partij waar ik zelf ver vanaf sta, zeg maar de noorse PVV. Sylvi is, hoe toevallig, minister van integratie en als je lid bent van die partij dan weet je hoe ze tegen een bepaalde soort van buitenlanders aankijkt. Ze is altijd thuis op deze dag, bij haar ouders, maar ik had er geen moment aan gedacht dat zij erbij zou zijn. Toch was het wel apart om te weten dat ze naar mijn toespraak luisterde.

Ik werd bedankt met een mooi bosje bloemen in d ekleuren van de noorse vlag (rood, wit en blauw) en heb achteraf veel dankwoorden gekregen voor de mooie toespraak, ook van mensen die ik niet kende. Ook mensen die niet aanwezig waren op deze dag zeiden me later dat ze gehoord hadden dat het zo’n mooie toespraak was. Ik vond het al met al een eer om te doen.

Na de toespraak werd er nog gezongen en ging het daarna terug naar de school. In de gymzaal stonden allemaal tafels en stoelen en werd er een warme maaltijd geserveerd. Het geheel werd afgesloten met koffie en taart (men betaalde een vast bedrag hiervoor bij de ingang). Hierna gingen we naar huis, maakten nog de laatste foto’s van onze outfit en kleedden ons om naar «normale» kleding.

Tegen 19.00 uur begaven we ons naar Brit en haar man Jon. De tafel was gedekt maar we dronken eerst een aperitief.

Aanwezig waren ook buurvrouw Jorunn en een vriendin Aud uit Amerika (oorspronkelijk noorse) en haar zweedse vriend Pelle. Het werd een hele gezellige avond waarbij er leuke discussies over tafel gingen.

Al met al kijken we terug op een mooie en bijzonder geslaagde 17. mai-dag.

Janet